COLUMN: Het Begrip van Psychose: Een Reflectie op de Diepere Betekenis van Trauma
Een paar dagen geleden was er bij De Context, een behandel- en begeleidingscentrum gespecialiseerd in vroege detectie en behandeling van kinderen en jongeren met psychische problemen, een gesprek met praatdokter Elke. Het onderwerp psychose stond centraal, een thema dat zeer belangrijk is voor het centrum.
Praatdokter Elke aan het woord
Ontdek de wereld van de geestelijke gezondheidszorg met praatdokter Elke. In haar wekelijkse blog deelt Elke, verhelderende verhalen uit haar ervaringen. Ze bied inzicht in de complexe realiteit van haar patiënten, belicht de menselijke veerkracht en onthult de nuances van herstel. Navigeren door diagnoses, begrijpen van menselijk gedrag en ondersteunen van hersteltrajecten worden levendig gemaakt in Elke's anekdotes. Haar verhalen zijn een onmisbare bron voor zorgprofessionals en voor iedereen die geïnteresseerd is in de menselijke psyche.
Elke deelde haar recente overpeinzingen over psychose: ze ziet het als de verschrikkelijke ervaringen die kleine kinderen op zeer jonge leeftijd hebben ondergaan, die ze niet konden verwerken en daarom begraven of afgesplitst hebben. Dit past zeer goed bij de visie van het centrum. Ze suggereerde dat de ervaringen die kinderen niet op het moment zelf konden verwerken, omdat ze te pijnlijk waren, later in hun leven naar boven komen – rond de leeftijd van 18 tot 21 jaar, de periode waarin ‘schizofrenie vaak de kop opsteekt', volgens wat de psychiatrie zegt.
In tegenstelling tot wat de psychiatrie beweert, ziet Silver psychose niet als een ziekte of aandoening. Het is eerder een poging tot herverwerking. Mensen proberen zin te geven aan wat ze hebben meegemaakt, ze proberen het te begrijpen en er doorheen te werken. Het is dus eigenlijk een zeer gezond proces. De Context is het volledig met haar eens.
Echter, wat het centrum vaak hoort van ouders wanneer hun kind een psychotische episode doormaakt op de leeftijd van 17, 18, 19 of 20, is: “Mijn kind heeft nooit zo'n traumatische ervaring gehad. Ze hebben nooit ernstige verlatingen of trauma's doorgemaakt, ze hebben nooit intense eenzaamheid ervaren.” Maar naar de mening van De Context betekent dit niet per se dat deze ouders gelijk hebben. Het suggereert eerder hoezeer ze eigenlijk uit contact zijn met de emotionele realiteit van hun kinderen in de vroege kindertijd.
Als metafoor voor dit idee dat ouders vaak totaal niet begrijpen wat hun kleine kinderen emotioneel doormaken, kan De Context wijzen naar hoe mensen hun huisdieren behandelen. In New York City, bijvoorbeeld, is het een veelvoorkomend fenomeen dat mensen hun honden de hele dag alleen laten in kleine appartementen terwijl ze werken. Wanneer de eigenaar thuiskomt, is de hond dolblij omdat hij de hele dag eenzaam, ellendig en verveeld is geweest. De eigenaar denkt dan: “Kijk, mijn hond houdt ook van mij, hij is zo blij mij te zien.” Ze begrijpen niet de emotionele realiteit van wat de hond de hele dag heeft doorgemaakt.
Dit is vergelijkbaar met hoe veel ouders met hun jonge kinderen omgaan. Ze begrijpen niet wat het kind heeft doorgemaakt en ze onderzoeken het niet. Twintig jaar later, wanneer het kind een psychotische ervaring doormaakt en al deze heftige emoties naar boven komen, weten de ouders niet waar het vandaan komt, omdat ze nooit hebben geprobeerd te begrijpen wat er in de vroege kindertijd is gebeurd.
Als illustratie van dit idee, dat ouders vaak volledig onbewust zijn van wat hun kleine kinderen emotioneel doormaken, wil De Context de manier waarop mensen hun huisdieren behandelen aankaarten. In steden zoals New York is het een veelvoorkomend fenomeen dat mensen hun honden de hele dag alleen laten in kleine appartementen. Honden, net als mensen, zijn zeer sociale wezens. Ze worden ‘s ochtends alleen gelaten en acht tot tien uur later komen de eigenaren thuis van hun werk. Tegen die tijd is de hond opgetogen omdat hij de hele dag zo eenzaam en ellendig is geweest. De eigenaar interpreteert dit als ‘Mijn hond houdt ook van mij, mijn hond is zo blij mij te zien', maar ze hebben geen idee van de emotionele realiteit die de hond de hele dag heeft doorgemaakt.
Bij De Context wordt vaak gezien dat ouders eveneens niet volledig begrijpen wat hun kinderen hebben doorgemaakt, en ze onderzoeken het niet. En dan, twintig jaar later, wanneer het kind een psychotische ervaring doormaakt en al deze intense gevoelens naar boven komen, weten de ouders niet waar het vandaan komt, omdat ze nooit hebben begrepen wat er in de eerste plaats is gebeurd.
Wat nog verwarrender is over psychose, is dat wanneer mensen deze uitbarsting van vroege kindertijdtrauma's doormaken, het zo verwarrend is voor iedereen, vooral voor ouders – ouders die de geschiedenis niet willen zien, en het geestelijke gezondheidssysteem dat vaak ook niet geïnteresseerd is in het kijken naar de geschiedenis. Het is deze uitbarsting van vroege kindertijd verlating, schending, pijn, woede, terreur, eenzaamheid, al deze verschillende dingen – het uit zich niet door de lens van een jong kind. Het uit zich door de lens, door het lichaam, door de stem van iemand die nu een volwassene is. En dat is wat het zo verwarrend maakt. Het is een volwassene die spreekt en handelt, maar de gevoelens en de pijn komen uit de kindertijd.
Bij De Context wordt dit begrepen als een puzzel. Maar in plaats van dat de stukjes passen en een coherent beeld vormen, zijn ze door elkaar gegooid. De persoon die de psychose ervaart, probeert wanhopig de stukjes bij elkaar te passen, maar ze passen niet. Ze zijn uit verschillende tijden, uit verschillende stadia van hun leven, en ze zijn doordrenkt met emoties die mogelijk niet eens van henzelf zijn, maar van de mensen om hen heen.
Dit is waarom het bij De Context zo belangrijk is om de vroegste jaren van het leven van een persoon te begrijpen en te erkennen. Het is niet voldoende om alleen te kijken naar wat er nu gebeurt, in het heden. De Context begrijpt dat het noodzakelijk is om te kijken naar het verleden, naar de wortels van waar deze gevoelens en ervaringen vandaan komen.
De Context gelooft dat als we werkelijk willen helpen, we niet alleen moeten luisteren naar de woorden en de gedragingen van de volwassene voor ons, maar ook naar de echo's van het kind in hen. We moeten bereid zijn om de pijn en het verdriet te zien die ze hebben meegedragen, vaak zonder het zelf te beseffen. En we moeten bereid zijn om ze te helpen die pijn te verwerken en te helen, niet door het te onderdrukken of te negeren, maar door het te erkennen en te omarmen.
Alleen door de complexiteit van deze ervaring te begrijpen en te erkennen, kan De Context hopen om werkelijk effectieve interventies te bieden en de weg naar genezing te helpen effenen. Door het aanpakken van deze complexe problematiek, met inbegrip van de gevolgen van vroege traumatische ervaringen en de manier waarop deze zich later in het leven kunnen uiten, kan De Context een diepgaand verschil maken in de levens van kinderen en jongeren die met deze uitdagingen te maken hebben.
De Context streeft ernaar om een veilige en ondersteunende omgeving te bieden waarin kinderen en jongeren hun ervaringen kunnen verwerken en begrijpen, en waar ze de hulp en begeleiding kunnen krijgen die ze nodig hebben om te genezen. Door deze benadering biedt De Context hoop en mogelijkheden voor genezing aan degenen die dat het meest nodig hebben.
